Powstanie tekstu o pochodzącym z Finlandii zespole Lenningrad Cowboys i roli polskiego ciągnika w filmie o tych świrach pchnęło mnie do zagłębienia tematu marki Ursus jako rekwizytu filmowego czy raczej elementu scenografii w filmach i serialach niepolskich. Okazuje się, że w zagranicznej kinematografii takich przykładów jest więcej choć trzeba przyznać, że Ursusy nie pojawiają się na ekranie tak często jak np Żuki czy Warszawy i nie odgrywają takich "dużych ról" jak Polonezy i Maluchy. Najczęściej pojawiają się i znikają gdzieś na peryferiach kadru, ale tym bardziej każdy z przykładów wart jest choćby odnotowania.
Kadr ze szwedzkiego filmu Facet z grobu obok i Ursus C-385
Historia marki Ursus mająca już pod nad 120 lat to pasmo wzlotów i upadków, których finałem jest wyrok o upadłości z 2021 roku. W czasach świetności gdy największą popularnością cieszył się model C-360 przedsiębiorstwo produkowało zarówno na potrzeby krajowe, eksport , a także nawiązywało współpracę z zagranicznymi producentami wzbogacając tym samym historię marki. W fabryce Ursus produkowano motocykle, czołgi, autobusy ciężarówki i oczywiście ciągniki, które były wizytówką przedsiębiorstwa. Pierwsze z nich zjeżdżały z taśmy produkcyjnej od 1922 roku kiedy to światło dzienne ujrzał model Ursus 1921/1922. Był to pierwszy polski ciągnik, a właściwie ciągówka jak wtedy nazywano takie maszyny. Debiut marki na polskim ekranie nastąpił więc stosunkowo szybko. Model Ursus A Sanitarka pojawił się w filmie z 1933 roku pt. Pod twoją obronę, a z kolei w dokumencie o Józefie Piłsudskim Sztandar wolności z 1935 można zobaczyć Wóz pancerny Ursus wz. 29, ale zostawmy filmy polskie ponieważ w tym zakresie lista nie miałaby końca i nie widziałbym w niej większego sensu. Filmowa pocztówka z Ursusem zza granicy to co innego.
Kadr z chorwackiej komedii Ministarstvo Ljubavi
Ursus, z resztą podobnie jak inne pojazdy polskiej produkcji, wędrował jako towar eksportowy po całej Europie, a nawet dalej dzięki czemu miał niejednokrotnie okazję wkraść się przed obiektywy operatorów i reżyserów z całego świata. Najczęściej przez zupełny przypadek. Dla fanów maszyn rolniczych jak znalazł! Zobaczmy gdzie i w jakiej roli pojawiają się polskie Ursusy!
Kadr z Duńskiego filmu Mig og Charly i C-385
Pierwsze "role" Ursusa w zagranicznym filmie datuję (starszych nie znalazłem) na rok 1976 kiedy to w dwóch czechosłowackich filmach Burzliwe lato (Bouřlivé víno) oraz Mareczku, podaj mi pióro (Marečku, podejte mi pero!) pojawił się przy pracy na roli. W pierwszym z nich pojawia się model C-385, a w drugim C-385 i C-355. W następnym filmie na liście, Ursus ma już nieco inne zadanie. W duńskim Ja i Charly (Mig og Charly) z 1978 roku, model C-385 pracuje przy wyścigach samochodowych i służy do wyrównywania toru oraz jako holownik.
Kadr z filmu Burzliwe lato z1976 roku.
Kolejne filmowe fotosy z polskimi ciągnikami przyniosły lata osiemdziesiąte. Model C-385 pojawił się przy pracy w terenie w czechosłowackim serialu Velitel z 1981 roku oraz włoskim filmie La tragedia di un uomo ridicolo (Tragedy of a Ridiculous Man) w reżyserii włoskiego mistrza Bernardo Bertolucciego. Ten sam model polskiego ciągnika pojawił się kilka lat później w Irlandzkim filmie Cal (1984) oraz czechosłowackiej komedii kryminalnej Podfuk (1985). Z kolei model Model C-360 pojawił się w czwartym odcinku Jugosłowiańskiego miniserialu Dirigenti i muzikasi z 1990 roku, standardowo w wiejskich sceneriach.
Kadr z filmu Bertolucciego i C-385
W pierwszej połowie lat 90-tych na kanale drugim polskiej telewizji zagościła emisja australijskiego serialu młodzieżowego Tajna Misja (Mission Top Secret), której bohaterami jest osierocone rodzeństwo, Arbert i Victoria. Za sprawą swego wujka-wynalazcy powołują do życia międzynarodową Sieć Centauri zrzeszającą dzieci z różnych części świata które pragną, by wszędzie panował pokój. Ich baza jest w Sydney, w Australii, ale za sprawą łączności i zaawansowanych technologicznie gadżetów mogą prowadzić misje na całym świecie. Jedna z misji dotyczy skradzionego w Anglii konia, który ma zostać przetransportowany drogą morską do Gdańska, a następnie do stadniny pod Krakowem. Na pomoc w przechwyceniu zwierzęcia rusza Polak Jan Koźmiński (Marek Żerański) będący członkiem Centauri. Wzywa on policje, która przyjeżdża do gdańskiego portu aby przeszukać kontener przetransportowany z Yorkshire. Niestety antagoniści wszystko przewidzieli i za wczasu dokonali podmianki blaszaków przez co policjanci zastali w kontenerze nie konia, a polski traktor. Model Ursus C-4011 z 1965 roku jest najstarszym egzemplarzem jaki pojawił się w tym zestawieniu.
Kontener z polskim traktorem w środku.
W 1993 roku Model C-330 pojawił się na planie gospodarstwa rolnego w 269 odcinku niemieckiego serialu Tatort (odcinek Berlin - Beste Lage), a niedługo po tym świat ujrzał film Leningrad Cowboys spotykają Mojżesza (Leningrad Cowboys meet Moses, 1994) w reżyserii Akiego Kaurismakiego, który nadał polskiej maszynie znaczenie wyjątkowe bo symboliczne. W tej nietuzinkowej komedii jeden z członków "najgorszego zespołu świata" oznajmia, że jest Mojżeszem i nakazuje swojej kompanii podążać za nim do Ziemi Obiecanej. Gdy przemierzająca Europę grupa ekscentryków dociera do Czech, Ursus odgrywa swoją największą filmową rolę wszechczasów (jeżeli chodzi o filmy zagraniczne oczywiście). To właśnie w Czechach pojawia się mityczny symbol związany z Mojżeszem. Złoty Cielec i to Polski Złoty Cielec bo w postaci modelu C-330 ( i to z napisem "złoty cielec" w języku polskim). Według biblii Złoty Cielec to figurka stworzona na prośbę Izraelitów którzy zaniepokojeni nieobecnością Mojżesza szukali obiektu kultu. Nie wiedzieli, że w tym czasie Mojżesz wyczekiwał na górze Synaj zesłania tablic z dziesięcioma przykazaniami. Po powrocie Mojżesz tak się wkurzył na Izraelitów, że nakazał wymordowanie 3 tysięcy z nich i zniszczył zarówno posążek Złotego Cielca jak i przytargane, kamienne tablice przez co musiał drałować na spotkanie z Bogiem jeszcze raz. Podobnie tutaj - w momencie koncertu na Złotym Cielcu przed lokalną publicznością nagle zjawia się wściekły Mojżesz, zrzuca z niego trębacza i połyka kluczyki tak aby nikt nie mógł już z niego skorzystać.
Trębacz Leningrad Cowboys na polskim ciągniku.
Z początkiem XXI wielku Ursus wkradł się w kadry dwóch szwedzkich produkcji. Najpierw w filmie Facet z grobu obok (Grabben i graven bredvid, model C-385 ), a następnie w First Gypsy in Space (Den forste zigenaren i rymden, model C-360). Obydwa z 2002 roku. W następnej kolejności poczciwy Ursus pojawił się w niemieckim serialu kryminalnym Spreewaldkrimi z 2006 roku produkowanym przez ZDF oraz rok później w serbskim dramacie Hadersfild i chorwackim serialu Zabranjena Ljubav (wszystkie widoczne na polu).
Kadr z niemieckiego serialu Spreewaldkrimi.
W 2008 roku Ursus okazał się być tarczą ochronną Kiefera Sutherlanda podczas strzelaniny w filmie 24 godziny: Wybawienie (24:Redemption), która ma miejsce....w Republice Południowej Afryki. Widzimy tutaj model 2812 co mianuje go najnowszym modelem w tym zestawieniu. W tym samym roku Ursus C-335 był również widziany w chorwackiej wiosce w filmie Kino Lika (2008).
Kadr z filmu 24h: Redemption.
W 2009 roku Ursus zagrał w Contact High w reżyserii Michaela Glawoggera jednak nie jest to aż tak wielkim zdziwieniem ponieważ jest to koprodukcja Austrii, Niemiec, Luksemburga i Polski. Z resztą zdjęcia do filmu w lwiej większośći zostały zrealizowane na polskich ziemiach (Wrocław, Łódź i Lubliniec) gdzie o Ursusa nie jest tak trudno. Podobne sytuacje miały miejsce w innych przypadkach gdy zagraniczne ekipy filmowały w Polsce: np. przy międzynarodowej koprodukcji Essential Killing z 2010 roku czy niemieckim filmie Ein Sommer in Masuren z 2015 roku. W tym drugim Ursus bierze nawet udział w "wiejskim pościgu" z resztą podobnie jak model C-385 w czeskiej komedii Andilek na Nervy z tego samego roku.
Scena z udziałem Ursusa w niemieckim Ein Sommer in Masuren.
W latach współczesnych udział Ursusów wcale nie spada, w 2016 roku model C-360 załapał się na ujęcie w chorwackim filmie Misistarstvo Ljubavi oraz chorwacko-serbskim serialu Pogresan Covjek realizowanym w latach 2018-2019.
Scena z czeskiej komedii Andilek na Nervy z 2015 roku.
Marka Ursus od samego początku borykała się z różnymi problemami, począwszy od przejęcia zakładów przez nazistów w czasie wojny, aż po przełom wieków kiedy jej forma spadała aż do upadłości. Gdzieś w międzyczasie pojawiło się światełko w tunelu, nowa fabryka i spory eksport w egzotycznych kierunkach świata jednak jak już dzisiaj wiemy, światełko zgasło. Nie zmienia to jednak faktu, że w Polsce Ursus jest otulony korzuszkiem kultu, podobnie jak Maluch wśród samochodów osobowych o czym może świadczyć fakt, że śpiewano o nim nawet piosenki. O dziwo to po 2000 roku Ursus pojawiał się w zagranicznych produkcjach najczęściej co może świadczyć poprostu o jego niezawodności.
Comments